Lekcja historii w broken English

Pamięci kaprala czasu wojny Witka – „Warszawiaka” i kawalera Krzyża Walecznych, żołnierza „Gozdawy” i  „Parasola”, poległego 20 września 1944 roku w wieku lat 12 na 47 dni przed Świętem Św.Franciszka de Capillas

Lądowanie

Pewnego razu, na początku trzeciego tysiąclecia po Chrystusie, w pierwszych dniach sierpnia, do kraju nad Wisłą zjechało czworo Amerykanów. Pochodzili z kraju terytorialnie niewiele tylko większego, za to stolica kraju, miejsce ich lądowania była o połowę ludniejsza od ich państwa. Powód ich wizyty był osobisty i radosny, ale nie ma to nic do rzeczy.

Kraj, skąd przybyli, okalał, wraz z innymi dwoma państwami, jeden z największych parków narodowych na ziemi, gdzie żółte skały kanionów rywalizują ze srebrnymi wodogrzmotami, z ziemi wybijają z zegarmistrzowską precyzją  gejzery, na łąkach pasą się nieco oswojone bizony a w soczystej zieleni lasów grasują wielkie grizzly całkiem niepodobne do sympatycznego misia Yogi.

Gdyby ich zwyczajem były kontemplacyjne, wieczorne spacery po rodzinnym miasteczku leżącym na równinie okolonej łańcuchem gór, to podziwialiby zapewne Grand Teton Peak widoczny na północnym horyzoncie poprzez pola zbóż i kukurydzy. Jak wiadomo jednak, spacery po amerykańskich miasteczkach mają postać co najwyżej joggingu, więc kontemplacja odbywała się zapewne tylko w trakcie samochodowych wycieczek, na postojach w punktach widokowych.

Miasteczko, jak wiele na dalekim zachodzie, senne, schludne. Trawniki ostrzyżone, bez płotów, domy wypielęgnowane i zamykane na patyk. A w tych domach wiele dobra i oprócz wyposażenia podobnego jak w domach europejskich, również broń.

Amerykanie byli już niemłodzi, każde z nich przeżyło dobrze swoje życie. Wychowało wiele dzieci, wiele powodów do dumy. Wypracowało wiele cnót. Wytrwałość i męstwo w dążeniu do zdobycia i utrzymania statusu materialnego i społecznego, dbałość o życie zgodnie z przykazaniami i zwyczajami przodków, powściągliwość w ocenach bliźnich, duch wspólnoty.

Warszawiak jednak niewiele o tym wiedział. Postrzegał ich , jak każdego Amerykanina, jako przybyszy z wielkiego kraju westernów, wielkich coltów, szlachetnych szeryfów, bluesa i rock'n rolla. No i najważniejszego szeryfa, Ronalda Reagana, pogromcę czerwonego ale nie z Zachodu, ze Wschodu.

Zaś Peak Grand Teton kojarzył mu sie wyłącznie z epizodem z jakiegoś filmu Clinta Eastwooda, gdzie Fats Domino grał bluesa na wielkiej równinie z widokiem na łańcuch gór. I którego pilnie słuchało stadko łosi.

Poszły sobie dopiero, kiedy przestał grać.

Dzisiaj Warszawiak wolał raczej profesora Longhair'a

Mieszkali w bezpiecznym, dobrze rządzonym kraju, miłującym wolność i nie wahającym się o nią walczyć. Mieli to szczęście, że od ponad stu pięćdziesięciu lat stopa obcego żołnierza nie stanęła na ich kontynencie. Ich państwa tworzą Unię, połączoną wspólnym duchem. Wszędzie można spotkać wywieszoną gwiaździstą flagę przed domem. Ot tak, bez okazji.

Byli dumni, ale nie pyszni. Nawet trochę onieśmieleni, jako przybysze z prowincji.

Zachowali ciekawość świata i wrażliwość na jego piękno. Pewnie samochodowe wycieczki do pobliskich gór i parków, życie blisko natury, mimo miejskich zajęć na prowincjonalnej uczelni, utrwaliły i rozwinęły w nich tę wrażliwość.

Lądowanie w ruchliwym, tętniącym życiem, wielkim europejskim mieście nie zrobiło na nich wrażenia. Stronią od takich atrakcji.

Ale już jazda samochodem z lotniska  - Wisłostradą, która mimowolnie zamieniła się w namiastkę wycieczki „american – style”, z widokiem na Stare Miasto, zachwyciła. Takie widoki w Ameryce –  nie do pomyślenia.

Kolekcja artystycznych zdjęć bizonów, niedźwiedzi i saren oraz krajobrazowego tła wzbogaci się o widoczki z wąskich uliczek, średniowiecznych kamieniczek, gotyckich i barokowych kościołów, zamków i pałaców.

Profesjonalny teleobiektyw Tima, tak przydatny w „polowaniach” na zwierzynę i szczegóły krajobrazu docierał teraz do każdego detalu architektonicznego, załomku zabytkowego dachu i widocznego z wieży kościelnej, urokliwego układu uliczek.

Buszując po Starym Mieście nie zauważyli wcale tego, co pewien włoski dziennikarz skomentował  kiedyś kąśliwie: Ci Polacy to odbudowali  swoje Stare Miasto razem z pajęczynami.

Przygotowanie Warszawiaka do wykładu

Bo Amerykanie nie zdawali sobie sprawy, że chodzą po świecie, gdzie pięćdziesiąt lat temu było morze  ruin i świeżych grobów. Tak, ta Europa to dziwny kontynent. Ciągle są z nią kłopoty. Jeszcze dzisiaj co chwila wybuchają wojny. Jeszcze dzisiaj odkrywa się masowe groby. Jacyś zawzięci ludzie.

Amerykanie mieszkali u pewnego zawziętego Warszawiaka. Który, mimo pozornej pogody ducha i przyjaznego tonu pogawędek nosił w sobie jakąś zadrę.

Kilkanaście lat temu jego kraj zrzucił z siebie najbardziej absurdalne, dławiące pęta zniewolenia. Jego ukochane elity opozycji zamiast zająć się odbudowywaniem  mordowanego od dziesięcioleci ducha narodu zajęły się natychmiast dekonstrukcją rzekomej narodowej megalomanii oraz posypywaniem głów rodaków (bo przecież nie swoich) popiołem skruchy za niewybaczalne grzechy.

Pragnących spokojnie budować swój dobrobyt wyzwoleńców szprycowano przyśpieszonymi kursami  historii kontrowersyjnych epizodów: mordowania w Powstaniu Warszawskim niedobitków żydowskich, pogromu w Kielcach i spalonej stodoły w Jedwabnem.

Każdy grzeszek rzekomy lub prawdziwy był powodem nieprawdopodobnej hecy na skalę światową. Musieli w niej uczestniczyć prezydent kraju i miasta, prominentni politycy i inni wybitni Polacy. Uczestnictwo w tych hecach było probierzem patriotyzmu. Głosy rozsądku i nawoływania do umiaru zakrzykiwano i śmiałków odsądzano od czci i wiary.

Dlatego kontakty Warszawiaka z zagranicą były od pewnego czasu nacechowane nerwowością lub fałszywym spokojem okupionym jałowością rozmów.

Teraz zaś wypadało gości oprowadzić po swym ukochanym mieście, które zwolna spychano do roli obciachowej metropolii, ubogiej krewnej, zapatrzonej na bogatszych państwa. Goście, z imponującym wyczuciem, zdawali się nie zauważać współczesnej dzielnicy miasta, tak, jak by stanowiła oczywisty wymóg i ciężar wspólny wszystkim miastom świata.

Czy miał im robić pokazy architektury czternasto i piętnasto – wiecznej, której zresztą pełno w całej Europie i to oryginalnej, nie odbudowanej z pietyzmem?  Albo wykłady z  historii sztuki, w której, kto wie, czy Amerykanie nie byli bardziej kompetentni?

Zresztą goście od pierwszego dnia, jak przystało na pracowitych turystów starej daty, nie oglądając się na zajętych gospodarzy, uganiali się po mieście, po muzeach, po parkach, korzystając z angielsko-języcznych przewodników – żywych i książkowych.

Co jest unikalnego do pokazania w Warszawie? Odpowiedź, w sierpniu, udzielona przez Warszawiaka, była tylko jedna. Muzeum Powstania Warszawskiego.

Szkoła komunistycznego patriotyzmu

Powstanie było legendą każdego członka jego rodziny. Każdej ciotki, każdego wujka. Każdego powinowatego. Słyszał często: „Jego ojciec zginął na Starówce”. „Jej syn zaginął w Powstaniu”.

Komunistyczne harcerstwo, do którego należał i w którym osiągnął  nawet rangę drużynowego, jeśli nie oficjalnie, to każdym tchnieniem oddychało legendą Powstania. Śpiewało się Pałacyk Michla jako obowiązkową piosenkę marszową. Groby starszych o kilkanaście lat chłopaków z Grup Szturmowych, dzięki książce druha Aleksandra Kamińskiego, znało się, jak groby rodziny. Alek, Rudy, Zośka, Andrzej Morro, Bonawentura to ludzie z kart ukochanych książek  „Kamienie na Szaniec” i „Zośka i Parasol”.

Później w dorosłym życiu miał znajomych z Parasola. Z Zośki. Misia i Kamę poznał dzięki znajomemu z Parasola, zresztą członka partii.

Nie uzmysłowił sobie do końca całej ohydy zbrodni komunistycznych na najwspanialszych polskich patriotach, ocalałych z pożogi wojennej. Na Anodzie, uczestniku akcji odbicia Rudego spod Arsenału, na rotmistrzu Pileckim, na Nilu. O majorze Kalenkiewiczu dowiedział się dopiero z podziemnych wydawnictw stanu wojennego. Ale legenda ludzi powstania była święta. Na lekcjach historii w liceum WSZYSCY zawzięcie  kłócili się z historykiem, który musiał prezentować oficjalna linię, ale jakoś NIGDY jej nie wymagał przy odpowiedzi. To samo na studium wojskowym, w czasie studiów. Zawsze te same spory.

Kilka lat po 56-tym terror powojenny symbolizowany przez plakaty „AK – zapluty karzeł reakcji” został zaniechany. Wokół żyli ludzie – legendy  i kto przeżył, wychodził z więzień.  Pewien poziom wolności sporów wokół historii – to było normalne. I z perspektywy czasu Warszawiak dziwił się, że tak niepostrzeżenie przesiąkł legendą Powstania.

Zakłamane filmy, jak „Popiół i Diament”, można było odczytywać na różne sposoby. Margines niedomówień zostawiony przez talent pisarza i reżysera w służbie komunistów był dostatecznie duży dla odczytań nie całkiem zgodnych z intencjami twórców. A może właśnie zgodnie z nimi. Bo prowadzili swoją słynną, opiewaną w swoich hagiografiach, grę.

Film Warszawiak oglądał w latach sześćdziesiątych w Polsce, potem we włoskiej telewizji. Wyświetlano go tam z wielką pompą, zapowiadany i omawiany szeroko w rozmowach. Mimo świetnych kreacji Ewy Krzyżewskiej,  Zbigniewa Cybulskiego i Adama Pawlikowskiego, błyskotliwych scen, które potem przeszły do historii polskiego kina, Warszawiak, pytany przez Włochów, krzywił się. Teza filmu wydawała się ograna jak zdarta płyta.

Konieczność włączenia się w budowanie nowego ustroju, skończenia z mrzonkami, akowskim koleżeństwem, inaczej śmierć na śmietniku.

A jednak z ciekawości oglądał film w jakiejś kawiarni, gdzie spędzał czasem z przyjaciółmi wieczory. Film nabrał tam jakiejś niespodziewanej głębi. Nie zwracał już uwagi na tanie chwyty sympatycznego komunisty i odrażających karierowiczów idących w chocholi tan.

Jego włoski przyjaciel był tak zachwycony urodą Krzyżewskiej, że porównywał ją z urodą Sofii Loren … wyrażając się o włoskiej aktorce …mało pochlebnie.

On zaś słuchał z zapartym tchem, jak włoskie dialogi Cybulskiego z Pawlikowskim stają się eschatologiczną rozprawą „w egzystencjalnej spódnicy”.

Oczywiście tak tego wówczas nie określał. Ale czuł, że albo dzieło, jak każda prawdziwa sztuka, zaczęło się wymykać Reżyserowi z rąk, albo… Reżyser wymknął się na chwilę swoim mocodawcom.

Ten jeden wątek wystarczał, żeby zakłamany film stał się jeszcze jednym sztandarem pokolenia „Kolumbów”.

A jak był zakłamany, zrozumiał Warszawiak dużo później…

Przewodnik po Mieście – Muzeum

Parę lat wcześniej, w 2004 roku, Lech Kaczyński, syn powstańca, zbudował dzieło swego życia. Wbrew oporowi wrogów, ich agentów i wspierających ich pożytecznych idiotów, chcących szukać zapomnienia o rzeczywistych klęskach w nowych, pozornych lub kontrowersyjnych sukcesach. Zbudował i tryumfalnie oddał do użytku nowoczesną placówkę, więcej mówiącą o korzeniach Polaków i warszawiaków niż wszystkie promocyjne akcje nowej Polski.

Ale zanim Warszawiak pokazał im Muzeum, wziął Amerykanów do samochodu i zawiózł ich na Plac Krasińskich …

Muzeum – to była trzecia udana akcja upamiętnienia.

Pierwsza, „niewinna” - to wbudowanie pamiątkowej tablicy opisującej miejsce wejścia do kanałów oddziałów powstańczych w czasie operacji wycofania się Grupy „Stare Miasto”. Od tablicy wiodła do włazu smuga bruku w innym kolorze. W walce o pamięć zdobyto przyczółek: konkretny punkt na mapie Warszawy związany z heroiczną walką powstańców.

Na ten właśnie właz, w roku 1962-im, zwracał uwagę przewodnik, właściwie konspiracyjnie, młodemu Normanowi Daviesowi, zwiedzającemu Warszawę w grupie zagranicznych studentów.

Ten brytyjski student historii nie wiedział wówczas nic o powstaniu.

Dzisiaj Warszawiak, jak tamten przewodnik wskazał tablicę Amerykanom i opowiedział o dramatycznym odwrocie.

Uznał ten początek za dobry element kompozycji dnia. Wprowadzający od razu w sam środek dramatu.

Warszawiak pamiętał, jak podczas festiwalu wolności podjęto walkę o drugi etap: Pomnik Powstania Warszawskiego.

W listopadzie 1981, w telewizji, na żywo (a więc bez cenzury), dyrektor Zamku Królewskiego, profesor Aleksander Gieysztor, mówił o pomniku Powstania,  nie jako o symbolu klęski i zniszczenia, lecz o symbolu „zwycięstwa politycznego, moralnego, suwerenności Polski i pomniku idei narodowej”. Opowiedział się za lokalizacją w pobliżu historycznego włazu.

Obecnie nikt już nie używał takich słów. Chyba, że oszołomy.

W stanie wojennym, ci, którzy za wszelką cenę opierali się nazwie „Pomnik Powstania Warszawskiego” chcieli zapobiec jego mitotwórczej roli. Inni, w dobrej wierze, byli przeciwnikami Powstania jako takiego, uważali dowódców podejmujących decyzję o jego wybuchu, za głupców i zbrodniarzy. Sprzeciw wystawianiu pomnika zbrodni i głupocie współgrał ze sprzeciwem przeciw budowaniu narodowego sanktuarium.

Warszawiak jednak ani myślał wprowadzać praktycznych Amerykanów w te potępieńcze swary Polaków między sobą i z ich wrogami.

Po prostu wskazał im pomnik i grupka Amerykanów, uzbrojona w profesjonalny aparat cyfrowy z wielkim teleobiektywem oraz dwie staromodne zabaweczki analogowe rozpoczęła od pamiątkowych zdjęć tych dwóch obiektów.

Miał swój plan.

Przed udaniem się do muzeum, Warszawiak poprowadził jeszcze gości do pobliskiego Kościoła Garnizonowego, gdzie wiele tablic pamiątkowych nosi datę 1939 roku.

Dla ojczystego kraju gości II wojna światowa zaczęła się przecież dopiero w końcu roku 1941–tego, kiedy już od ponad roku w warszawskim getcie więziony był Władysław Szpilman, kiedy armie niemieckie oblegały Leningrad i Moskwę a kilkadziesiąt tysięcy polskich oficerów, którzy szczęśliwie przeżyli pierwsze, dramatyczne miesiące wojny, leżało już w dołach, które miały nigdy nie zostać odkryte.

Nawiedzenie Kościoła Garnizonowego pozwoliło mu rozpocząć swoje wprowadzenie do Powstania, ograniczone i czasowo i jego sprawnością językową.

Ale tak lepiej. Nie ma co wchodzić w skomplikowane dylematy, przed jakimi stali polscy przywódcy w obliczu zagrożeń końca lat trzydziestych. Absurdem jest wtajemniczać ciekawych świata cudzoziemców w tajniki „ligi krajowej”, gdzie „liga rozsądku” trwa w żelaznym uścisku z „ligą martyrologiczną”.

Co trafia do Amerykanów?  Fakty i ich kontekst. Jak każdego rozsądnego człowieka. Dlatego rozpoczął swój wykład następująco:

I Wykład w broken English

Polska w chwili wybuchu wojny miała dwóch silnych sojuszników, właściwie światowe mocarstwa z którymi związana była sojuszem wojskowym, zobowiązującym ich, w wypadku wojny, od 15 – tego dnia po agresji zaatakować głównymi siłami. 

Mimo wyjątkowo niesprzyjających warunków meteorologicznych, przewadze agresora w czołgach i lotnictwie, Polacy wytrwali, wypełnili wszystkie warunki umowy i czekali z nadzieją na pomoc.

Gdyby sojusznicy dotrzymali zobowiązań, mieliby ułatwione zadanie, ponieważ zachodni front był praktycznie ogołocony z wojska. 

Hitler przewidział felonię Zachodu. Gdyby nie ona, czyli małoduszne opuszczenie sojusznika na polu walki, wojna trwałaby najwyżej kilka miesięcy i Hitler zamiast sławy zbrodniarza wszechczasów odszedłby do lamusa historii, jako naprawdę, a nie, jak  w pewnym peerelowskim dowcipie, pomniejszy dyktatorek z epoki stalinowskiej.

Polacy jeszcze po otrzymaniu od Sowietów  ciosu nożem w plecy, wytrwali w obronie drugie tyle czasu, aż do 36-tego dnia, zadając wrogowi poważne straty. Niemcy w chwili rozpoczęcia kampanii francuskiej z ledwością odtworzyli stan ilościowy w lotnictwie i czołgach.

Późną wiosną 1940-tego, dwa światowe mocarstwa, mając za sobą bierną obserwację kampanii polskiej (przynajmniej dodatkowe informacje dla strategów), prowadząc kampanię we Francji wobec tylko jednego przeciwnika, mając dodatkowo wsparcie wielotysięcznej Armii Polskiej, zaplątały się we własne nogi w czasie o tydzień dłuższym. 

Brytyjczycy musieli się salwować ucieczką przez kanał La Manche przy pomocy pospolitego ruszenia rybaków i wędkarzy, zaś Francja zawarła hańbiący ją po wsze czasy pokój, stając się PAŃSTWOWYM pomagierem Hitlera w dziele wymordowania francuskich Żydów.

Tak przegrywało państwo określane przez wrogów „Domek z kart” i „państwo sezonowe”.

A tak, nieco ponad pół roku później,  kontynuowały swe chwalebne tradycje wojskowe, dwa mocarstwa.

Warszawiaka I Rozważania na stronie

Prowadząc wyuczoną lekcję w obcym języku Warszawiak rozmyślał z goryczą o tym, czego nie mógł, bez ryzyka zdobycia opinii śledziennika,  Amerykanom opowiadać.

Amerykanie nie znali tych faktów. Podstawowych faktów z historii XX wieku. Czy byli temu winni? Wprawdzie kampania wrześniowa należy do kanonu historii XX wieku, ale czy można się temu dziwić?

Jeszcze parę lat później polski supermarket sprzedawał „Album II wojny światowej”, „sumiennie” przetłumaczony na polski. Anglosaski duet historyków omawiając „kampanię obronną w Polsce słabej i przestarzałej Armii Polskiej”, poświęca temu epizodowi niecałą stronę w swoim „albumie”. I mimo szczupłości miejsca znalazł się taki szczegół, jak stopień mobilizacji armii polskiej.

Podobno tylko 70%. Skandal!  Na fakt wypełnienia co do joty zobowiązań sojuszniczych i felonii sojuszników miejsca już nie było.

Zaś o kampanii francuskiej pisze z cała powagą, omawiając manewry strategiczne generała Gamelin. Poczucie śmieszności w tym wypadku zawiodło Anglosasów.

Dlaczego sojusznicy opuścili nas na polu walki?

Tym sobie anglosascy autorzy „albumów”, kształtujący świadomość historyczną swoich narodów, a za pośrednictwem globalnych supermarketów, również świadomość Polaków, głowy nie zaprzątają.

Nawet najprostszego wyjaśnienia, że marudzili trochę, ale w końcu by ruszyli po 30 dniach, gdyby nie Sowieci, którzy przekreślili swoim bandyckim atakiem strategiczny sens zachodnim planom.

……………..

Warszawiak pakuje swoich gości do samochodu i jedzie na Przyokopową, tam, gdzie Lech Kaczyński, ten śmieszny mały człowieczek, któremu żona nosiła do samolotu kanapki i z którego rechoczą nawet  po śmierci pracownicy marketingu pewnej amerykańskiej firmy piwowarskiej, nie gadał dużo, tylko wybudował Muzeum Powstania Warszawskiego. Muzeum!
Kiedy były spory, po co Warszawie pomnik Powstania!

I wyciągnął, jak króliki z kapelusza, nieznanych, młodych ludzi, którzy z rozpaczy prowadzili jakąś knajpę, bo musieli wziąć sprawy w swoje ręce. Amerykanie jednak się o tym nie dowiedzieli. Byłoby to dla nich niepojęte. Oni, którzy stawiają tablice pamiątkowe na każdym rogu ulicy, pomniki zasłużonym koniom i budują muzea śpiewakom country.  Czy by zrozumieli dlaczego wolni już Polacy zastanawiali się piętnaście lat nad Muzeum pielęgnującym pamięć o ostatniej, największej bitwie Wolnej Polski?

Dojeżdżają. Kolejki, jak w PRLu. Czekania na godzinę. Amerykanie coraz bardziej zmotywowani i zaciekawieni. U nich kolejki się zdarzają. Tylko po dobra cenne i baaaardzo rzadkie. I dokładnie tak jest w tym wypadku. Muzeum jest tak genialnie zaprojektowane, że właściwie rola Warszawiaka, niejako się kończy. Wystarczy kupić bilet. Nie wyjdzie się z tego multimedialnego Uniwersytetu zawiedzionym albo niepoinformowanym. Ale czas w kolejce trzeba gościom jakoś wypełnić. Warszawiak ma na tę okazję….

… Drugi wykład w broken English

Powstanie Warszawskie było częścią planu Burza, opracowanego przez Rząd RP na uchodźstwie w Londynie, nie uznawany już od ponad roku przez Stalina.

Było próbą rozwiązania kwadratury koła, kiedy Roosevelt i Churchill już ubiegłej jesieni w Teheranie, umówili się ze Stalinem, że Polska stanowi jego strefę wpływów.

Rząd Polski, po stracie swojego Naczelnego Wodza, walczył rozpaczliwie, z malejącą wiarą w powodzenie, o utrzymanie niepodległości. Jego przedstawiciele na terenach wyzwalanych z okupacji niemieckiej przedstawiali się Czerwonej Armii, jako gospodarze terenu.

A „wyzwoliciel” i sojusznik naszych sojuszników współpracował z nimi w czasie walk z Niemcami a potem oficerów i wyższych urzędników RP wiarołomnie aresztował, mordował, zaś żołnierzy wcielał do swoich oddziałów. Na władców terenu miał na podorędziu swoich mianowańców: renegatów i agentów sowieckich, komunistów i zwykłych rzezimieszków.

Moment wybuchu Powstania był niekorzystny ale i tak przywódcy nie mieli wielkiego wyboru: Nazajutrz była branka, zupełnie, jakby Niemcy znali dobrze historię Polski i powtórzyli brankę Wielopolskiego w 1863-cim.

A Sowieci zachęcali przez radiostację do niekontrolowanych wystąpień na wypadek wahań AK.

Nie uzyskało praktycznie żadnej pomocy poza bohaterskimi lotami z bronią i amunicją Polaków i szlachetnych, ochotniczych lotników alianckich oraz straceńczym desantem polskich wojsk pozostających pod sowieckim dowództwem . Loty te  a także desant, „własnych” wojsk, nie mogły liczyć wówczas na żadne wsparcie „sojusznika”.  Musiały wracać do bazy natychmiast po zrzucie. I z honorem lec lub przyłączyć się do wyczerpanych powstańców. Straty były ogromne.

Nie można było liczyć ani na desant Market Garden, ani na dywanowe naloty na pozycje niemieckie, ani na skuteczny ostrzał artyleryjski na pozycje strzelających, jak na ćwiczeniach, artylerzystów niemieckich, ani na pogonienie dwóch sztukasów, uwijających się nad Warszawą i siejących śmierć i zniszczenie między posiłkami, ani nawet na natychmiastowe ogłoszenie przez aliantów, że tam walczy regularna Armia Polska i traktowanie jej, jak zwykłych bandytów będzie traktowane, jak zbrodnia wojenna.

Nie można było liczyć na odsiecz, jaką dostały zbuntowane Paryż i Praga, kiedy dowódcy wojskowi zmieniali plany operacyjne.

Tutaj rozkazy były jasne: Idących z odsieczą Warszawie oddziałów polskich do miasta nie przepuszczać, partyzantów wyłapywać, oficerów aresztować, szeregowców wcielać do polskich armii Berlinga i Rokossowskiego.

Dowódcy Powstania oczekiwali współdziałania Sowietów w walce z Niemcami i … byli gotowi na ich późniejsze wiarołomne postępowanie. Tak, jak w przypadku Wilna, Lwowa, czy innych mniejszych miast, wiedzieli, że mogą zostać podstępnie aresztowani, wywiezieni, nawet oskarżeni o kolaborację.

Okazali się przewidujący.

Tak się stało, ale dopiero … rok później. Jeden z Dowódców AK generał Leopold Okulicki, „Niedźwiadek”, nie zdekonspirowany podczas Powstania, podstępnie zwabiony, wraz z innymi szesnastoma przywódcami Państwa Podziemnego na „rozmowy” z Sowietami, został zamordowany na Łubiance w Wigilię 1946-tego.

Okazali się naiwni.

Nie przewidzieli, że wrogowie Polski zawrą niemy sojusz: „Mnie się nie śpieszy, ja już w Teheranie się dogadałem, co z tobą zrobimy, ja poczekam, aż zrobisz z nimi porządek, nie przeszkadzaj sobie”, zdawał się mówić Hitlerowi, Stalin.

Powstanie miało trwać kilka dni. Trwało 63. Niemcy w końcu przyznali Powstańcom prawa kombatanckie. Również z niekłamanego podziwu dla ich męstwa i rycerskości dla jeńców.

Warszawiaka II Rozważania na stronie

Kolejka wreszcie dotarła do kasy. Amerykanie zniknęli w wejściu. Warszawiak miał zajęcia na mieście.

Poszedł w swoją stronę zamyślony.

Nie ma w Warszawie Muzeum Bitwy Warszawskiej. Bitwy wygranej. Bitwy legendarnej. Toczonej również samotnie, ale na szczęście, prawie na jednym froncie. Kiedy nasi wrogowie jeszcze nie okrzepli. Można by pokazać, jak Polacy wygrywali w sprawach swoich i Europy. Bez tej Europy udziału, a nawet trochę wbrew niej. Ale opowiadać Amerykanom całą historię XX wieku widzianą oczami Polaków? Może by to ich znużyło? Może jego broken English stałby się już nie do wytrzymania?

W sprawie Bitwy Warszawskiej nie ma między Polakami sporu. To bitwa zwycięska. Nikt nie oskarży przywódców o „zbrodnie” a Muzeum Bitwy nie będzie „takim absurdem, że należy dopełnić obrazu nonsensu i nadać mu imię Lecha Kaczyńskiego”.

Bitwa Warszawska, jak i cała wojna 20-tego roku była równie krwawą. I do dziś nie wiemy tylko, czy to był „Cud nad Wisła”, zwycięski, solidarny zryw Narodu, wynik geniuszu strategicznego Marszałka, zasługa pomijanych wojskowych, którym Marszałek ją odebrał, wynik przenikliwości polskich kryptologów, poprzedników poskromicieli Enigmy, czy też efekt zbawiennych rad francuskiego generała.

Z wyliczonych możliwości Powstanie Warszawskie może jednak liczyć na jedną: to też był solidarny zryw Narodu. Fenomen, o który bolszewicy się w 20-tym roku potknęli. 

Wkraczając na ziemie polskie mogli liczyć na zwycięstwo. Nie mogli liczyć na współpracę. Nawet najbiedniejszych. Najbardziej skrzywdzonych przez los. Żadni studenci nie byli na tyle zrewoltowani, żeby założyć pasy z amunicją jako koalicyjki i bić burżuja.

I nie zmienia tego fakt, że wśród Powstańców działali agenci sowieccy rozpracowujący już struktury AK dla przyszłych panów.

W Wojnie 1920-tego Bóg nam sprzyjał. Obdarzył nas zwycięstwem i szukanie ziemskich jego przyczyn jest teraz, w pewnym sensie, drugoplanowe. A w każdym razie nie budzi emocji. Niech tam. Wiadomo, sukces ma wielu ojców.

Bóg dał nam 20 lat na odtworzenie państwa, wychowanie patriotycznej młodzieży, aby ona mogła polec w Powstaniu Warszawskim.

Może to zwycięstwo w roku 20-tym przyszło nam trochę … „za łatwo”? Może miary ofiar musiała dopełnić warszawska hekatomba?

Ofiary Powstania, tej ostatniej bitwy Wolnej Polski, to około 150 tysięcy osób. Żołnierzy i ludności cywilnej. Ogromna tragedia. Bezprzykładne Bohaterstwo. Dzikie, zbrodnicze  okrucieństwo wroga który obok regularnych oddziałów SS i Wehrmachtu, posługiwał się kryminalistami i renegatami. W „brudnej robocie” mordu na bezbronnych cywilach i ciężko rannych, którzy nie byli w stanie wycofać się z powstańcami.

A później? Czy mordowanie bohaterów w piwnicach, po okrutnych torturach, strzałem w tył głowy, chowanie ich w bezimiennych grobach, ze strachu przed kultem, to nie „absurd”?

Czy mordowanie najbardziej obiecujących księży tuż przed upadkiem  „świetlanego ustroju” – to nie absurd?

Jak się z tym pogodzić? Jak się uwolnić od nienawiści i chęci zemsty?

Jesteśmy podobno antysemitami, ksenofobami, nienawistnikami. Wszystkiemu winien nasz katolicyzm.

Problem w tym, że MAMY powody, żeby nienawidzić.

A najbardziej nie za te ofiary, które cieszą się już zasłużoną chwałą w Domu Ojca.

Ale za urąganie ich pamięci. Bo to zbrodnia wobec przyszłych pokoleń, którym chce się splamić honor ojców.

I co?

Wśród nas żyją spokojnie oprawcy i ich spadkobiercy. Dalej nam urągają od najgorszych. Elity, które kiedyś im służyły stawiając nas do kąta, jako przestarzałych, dzisiaj użalają się nad nimi i ich agentami. Dla nas nie mają zrozumienia. Dla nas mają tylko słowa pogardy. A to wszystko nadaje TV przez 24 godziny.

Jedyny ratunek od tego nieustępliwego absurdu to … nasz katolicyzm. Przebaczać, bo nie wiedzą, co czynią. I dziękować Bogu za wszystkie łaski. Ofiarowując za te łaski w modlitwach – tych poległych w zwycięskich i tych poległych w przegranych bitwach.

Bóg widzi w historii narodów wszystko jednocześnie. Może więc widzi poległych w Powstaniu, jako obrońców Warszawy w 1920?

Dlatego Warszawiak opowiadał właśnie o tym, a nie o chwale 1920-go roku.

To odwieczne pragnienie opisania bólu i cierpienia. Najpiękniejsze karty historii ludzkości to przecież natchnione opisy tragedii i chwały. Samson, Achilles, Leonidas, Roland. Karty chwały i ocalonego honoru.

Sposób człowieka na ocalenie sensu istnienia tu i teraz.

Pragnienie, aby i sympatyczni, wrażliwi Amerykanie wiedzieli o jego starszych kolegach, czasami starszych tylko o 12 lat, mniej, niż różnica wieku między jego dziećmi. Którzy szli na śmierć, jak na bal. Pokonując ból i strach. Zostawiając na boku wielką wolę życia i tęsknotę za utracona młodością, miłością.

Każdy z tych poległych dziesięciu tysięcy, od 12-letniego kaprala Witka  do księdza pułkownika Tadeusza Jachimowskiego, każdy z tych dwudziestu pięciu tysięcy, z których niewielka większość przeżyła,  aby walczyć dalej, w nieprzerwanej walce o wolność, od Warszawiaka kolegi z pracy – szeregowca Jura, do  generała Tadeusza – Bora, podejmował indywidualną decyzję o udziale w walce.

Niczego nie musiał.

Czy to możliwe, że ich dobrowolna ofiara jest bezsensowna?

Czy Chrystus nie mówił, że Polska będzie wielka, jeżeli spełni jego wolę?

Czy beznadziejna walka o wolność z diabelskimi siłami dwóch stojących naprzeciw siebie potęg była wbrew Jego woli?

Chwała. Nie Zwyciężonym. Nie Zwycięzcom.

Chwała Żołnierzom Wolnej Polski.

Perspektywa Amerykańska

(za Waldemarem Łysiakiem)

Amerykanie wrócili z muzeum skupieni. Mówili niewiele. Tim tylko oświadczył Warszawiakowi, że tego dnia nauczył się historii więcej niż przez kilka lat szkoły.

Czy jednak to jest najważniejsze? Człowiek ciekawy świata i otwarty na wiedzę ciągle się uczy. Warszawiak zastanawiał się natomiast, czy miejscowi piewcy rozsądku i wrogowie martyrologicznego zadęcia nie chronią nas przed zaściankowością?

On - Warszawiak już się nie zmieni, ale przecież rosną nowe pokolenia Polaków nie chcących zapomnieć o Powstaniu. Nie tylko o jego bohaterach.

A czy dla Amerykanów, obywateli potężnego, od zawsze zwycięskiego państwa, bliskie mogą być doświadczenia narodu, który pielęgnuje pamięć tylu krwawych klęsk, tylu hekatomb?
Czy wystarczy ogólne wykształcenie i znajomość historii Samsona, Leonidasa i Rolanda?

Amerykanom takiego pytania nie zadał.

Dopiero później przeczytał Waldemara Łysiaka historię klasztoru El Alamo, w San Antonio, w Teksasie, zamienionego w twierdzę pod koniec XVIII wieku.

Na początku 1836 roku, kiedy dzisiejsi bohaterowie narodowi, Stephen Austin i Samuel Houston ogłosili, że chcą przyłączyć Texas do Stanów Zjednoczonych, zgromadziło się w El Alamo 120 teksańskich ochotników pod dowództwem Wiliama Barreta Travisa.

Rząd amerykański nie ryzykował konfliktu z Meksykiem. Nie utrudniał wprawdzie prywatnych przedsięwzięć, ale ochotniczy zaciąg Amerykanów ograniczył się do kilkudziesięciu zabijaków z Tennesse pod wodzą słynnego trapera, „lwa zachodu”, Davy’ego Crocketta.

Dodatkowo, zgodnie z „prawem Łysiaka”, tam, gdzie się walczy o niepodległość, nie mogło zabraknąć Polaków. I nie zabrakło. Napoleon Dembicki, oficer artylerii Królestwa Polskiego, powstaniec listopadowy, został dowódcą artylerii fortu. Polaków - artylerzystów było więcej.

Razem uzbierało się 189 doborowych obrońców. Był koniec lutego 1836 roku. Nadciągnęło meksykańskie wojsko w sile niecałych 5 tysięcy żołnierza. Każdemu obrońcy odpowiadało 25 ciu napastników.
Meksykanie po rycersku pozwolili opuścić fort kobietom i dzieciom przed ostatnim, trzynastym dniem oblężenia.

W forcie nie ocalał nikt. Meksykanie stracili 1544 ludzi.
No cóż. Meksykanie nie mieli lotnictwa, a pojedynki artyleryjskie pod wodzą Napoleona- Polaka wygrali obrońcy wspomagani kilkoma karabinami przez trapera i kongresmana Davy’ego.

To jest mit założycielski Texasu, nie zwycięska wojna, między Unią a Meksykiem o Texas, dekadę później. Datę 6 marca 1836 roku zna w Stanach każde dziecko.

„Tani” mit, 187 poległych najdzielniejszych z dzielnych, bez ofiar wśród kobiet i dzieci. Honorowa wojna. Nie wojna z państwowymi zwyrodnialcami.

My w Powstaniu i oni w El Alamo strzelaliśmy do wroga brylantami.
Oni El Alamo nazywają „Teksaskimi Termopilami” i „Kolebką Teksasu”.

Zawołanie „Remember the Alamo!” jest w Texasie wszechobecne.
Dembicki ale także Wardziński, który nie poległ w El Alamo, zasłużony w walce o niepodległość Texasu są tam czczeni na równi z Houstonem i Austinem.

My kłócimy się do dzisiaj, czy Powstanie Warszawskie to była Święta Wojna o Wolność, czy zbrodnia naszych przywódców.

Wybitny biochemik amerykański, szczęśliwy żydowski uciekinier z przedwojennej Europy, który utorował drogę rozszyfrowaniu kodu DNA, Erwin Chargaff przypisywał powojenny rozkwit USA faktowi „triumfu ducha Texasu”.

Chcecie prawdziwej amerykańskiej perspektywy w tym polskim piekiełku?

Oto ona:

Czy nauczymy się czegoś NAPRAWDĘ WAŻNEGO od Amerykanów?
Szacunku do szaleńczej odwagi i bezinteresownego poświęcenia? Które może być prawdziwym źródłem pokojowego dobrobytu?

Po klęsce El Alamo Teksańczycy musieli czekać na niepodległość dekadę.

Po klęsce Powstania jeszcze wiele lat płonęły brylanty, bo zwyrodnialcy ciągle panowali. A Polacy musieli czekać pięć dekad na wolność, która jeszcze ciągle musi być na nowo zdobywana.

Kto jednak nie widzi podobieństwa i zobowiązania do szacunku, kto nazywa Multimedialne Muzeum Warszawskie „absurdem”, niech lepiej milczy. Niech chociaż milczy.